28 april 2015
Vervolg verslag Sigrid Burg – Gough – Kaapstad april 2015
(Samuel + Sigrid)
Kaapstad komt met de dag dichterbij en dat is nog wel eens anders geweest de afgelopen weken. De wind is ons goed gezind dankzij een hogedrukgebied. Je moet wel zorgen dat je aan de goede kant hiervan zit. In het Zuidelijk Halfrond betekent dit dat je de andere kant op moet denken dat je gewend bent. Omdat het hogedrukgebied bij het vertrek van Gough Westelijk van ons lag en we dus aan de Oostkant van het front zaten hebben we eerst geprofiteerd van de noordwestelijke winden om vervolgens, omdat een hogedrukgebied hier tegen de klok in draait, honderden mijlen met een mooie bakstagwind rond de 7 knopen recht op ons doel af te varen. 120 graden zegt de kompaskoers. De grondkoers is 80 graden wat betekent dat we een wel erg grote afwijking van het kompas hebben, want het is niet de plaatselijke variatie of een gigantische drift/stroming die dit verschil maakt. Een magneetje heeft gelukkig al een en ander opgelost, maar het is wachten op de lichtlijn bij Kaapstad om het kompas eens goed na te kunnen kijken.
Alle zeilen bij…
Goed. Terug naar onze geweldige zeil continuïteit. We hebben met 5 zeilen een bijna vlakke oceaan bevaren. Wat geweldig. Heerlijk. We hebben niet alleen met het bezaanstagzeil gevaren maar ook nog wat geoefend met het spinnaker! Jammer dat die laatste vooral nat geworden is doordat de wind volledig in kakte. Het leuke is wel dat een dag er op deze manier ineens heel anders uitziet. Lekker bezig zijn op het dek, met z’n allen.
Heinz geniet hier ook van. Het is fantastisch om dat te zien. Niet alleen geniet hij van zijn schip, hoe ze zeilt en al dagen zichzelf stuurt. Heinz geniet ook zichtbaar van zijn crew. We vormen dan ook een (h)echt team als we zo gedreven de kluiverboom zetten en het bezaanstagzeil hijsen. Alles loopt gesmeerd. Karine die de ene na de andere taak uitvoert die ze moet doen om officieel stuurvrouw te mogen zijn (weer een nieuw dingetje van IL&T/KIWA, vermoeiend, bureaucratisch, papiergedoe maar toch ook zinvol en leerzaam), Piet V die de ene na de andere fenomenale maaltijd tevoorschijn tovert, Samuel die de Nederlandse taal steeds beter onder de knie krijgt, Piet B die op eigen houtje en in stilte professor in de astronomie aan het worden is en ik, Sieg, die overal tussendoor huppelt en intens geniet van het zeilen en schrijven. Nu zelfs een liedje op het repertoire hihi. Wat ga ik dit missen..
De rust van de Oceaan!
Het is zo bijzonder hoezeer je gedurende de weken langzaam in een routine belandt waar je je, zonder het in de gaten te hebben gehad, volledig op ingesteld raakt. Je draait je wachten met een glimlach, je knippert 2 x en er is weer een wacht van 4 uur voorbij. In de vrije uren lees je (ik lees nu bijna elke dag 1 boek uit), helpt Piet met eten voorbereiden, wast af, pompt af, bakt een taart, slaapt misschien een uurtje bij, praat over alles of niets, met elkaar of met jezelf (dat kan echt), staart naar de zee: een “land”schap dat zo vertrouwd is dat ik met enige argwaan vooruitblik op onze aankomst straks in Kaapstad. Dit vooruitzicht boezemt me zelfs een beetje angst in. Het zal namelijk wennen worden, de geluiden, geuren, kleuren, bewegingen van zo’n stad met vele mensen, gebouwen en auto’s. Zeker nu we al dagen zonder motor varen is de stilte een groot goed.
En de zee is niet alleen nog maar zee…
Het is een verzameling van kleuren, vormen en steeds dichter bij land ook de geuren. De zee vormt een onuitputtelijke bron van creativiteit. Oceanen maken je lyrisch. Komt dat door het oneindige? Of misschien doordat dit water het enige is wat we ons als mens niet kunnen toe-eigenen. We krijgen er geen grip op. Kunnen het niet als iets van ons maken. De zee is bovendien een hindernis, een romantische of noodzakelijke route, eeuwenlange handelsroute, de stijgende mastodont die ons lage landje in gevaar brengt. Niet alleen is de zee altijd in beweging, de oceanen behoren toe aan die wereld die we niet kunnen vermenselijken. We kunnen geen menselijke eigenschappen projecteren op de zee die geen ogen heeft, geen mond, geen handen of voeten. Geen stem, geen vorm, geen gezicht. Dit in tegenstelling tot een bos, de zon, maan en zelfs wolken. Die hebben ook geen menselijke kenmerken, maar in boeken, films, strips, oftewel in onze verbeelding, krijgen bomen ogen, armen en benen, de zon een oogverblindende glimlach, de maan een vriendelijk geleefd gezicht. In de literatuur wordt de zee wel poëtisch beschreven met uiterlijke kenmerken zoals ik eerder deed met de billen en borsten. Maar nergens kan ik mij een literair of filmisch voorbeeld voor de geest halen waarbij de zee een personage is. Dat maakt de zee voor velen onpersoonlijk, oninteressant, ingewikkeld, anders. Voor mij niet.
Zonder hem/haar (?) bewust te willen toe-eigenen of vermenselijken merk ik dat ik de zee soms toespreek als mijn beste vriend, toefluister als mijn geliefde en in mijn herinnering koester als een dierbare. Tijdens mijn wacht te bedenk ik een kinderverhaal, waarbij een golf bevriend raakt met een stormvogel. Samen gaan ze op weg. Wanneer de vogel moe is nestelt hij zich op de schouders van de golf die onverstoord doorgaat en de vogel overal mee naartoe neemt. Onderweg sluiten steeds meer dieren (en dingen) zich aan en vertellen ze het verhaal van het leven op zee, het perspectief op de mens, het nostalgisch verlangen naar de tijd waarin de Polynesiërs met een vlot 5000 Mijl zich mee lieten voeren vanuit Peru met via de Zuidelijke Equatoriale Route. (Ik geloof het). Ze ontmoeten zeemannen die alleen rond de wereld varen en horen hun verhalen aan. De Maleise cargoship arbeider die al jaren zeepost verstuurt naar zijn geliefde, in een fles. Doris, de walvis, kent deze jongen inmiddels omdat ze op dezelfde routes leeft als het schip vaart. We zien een wereld van plastic langsdrijven waar, voor ons onbekende diersoorten, kastelen bouwen van flessen en verpakkingsmateriaal. De groep zee vrienden ontsnapt ternauwernood aan de verstikkingsdood wanneer ze in een neon geel gekleurde oceaan op atoomafval stuit. Het meest zijn ze in hun nopjes als ze Vera tegenkomen. Het meisje dat met haar Huskyhond van Groenland naar Australië vaart om van het koudste naar het warmste plekje op aarde te varen.
Of ik schrijf een liefdesverklaring. Aan de zee
Liefdesverklaring
genadeloos
vergevingsgezind
dat ben jij
een koude douche
voor mijn gedachten
het warme bad
wanneer ik alleen ben
geen tijd
voor oude liefdes
geen ruimte
voor twijfel
oneindig
je sleurt me mee
in het donker
zonder tranen
onaangekondigd
sta je stil
wijst de weg
zonder woorden
jij
wuift weg
houdt vast
gooit hoger
de diepte in
ben jij dat?
fluister nog eens
ik hoorde je niet
dompel me onder
in het goud
van je kraag
De meeste mensen die ik vertelde van deze reis waren jaloers op wat ik meemaak maar tegelijkertijd kon 90 % daarvan zich niet voorstellen zo lang op zee te zijn zonder aan land te kunnen. Ja, ook ik had mijn twijfels, maar die zijn allemaal weg. Ja, het is best moeilijk soms, geen land, geen wandeling, niet de geur van gras, alleen de onmetelijke zee met haar eindeloze golven. Kou, zout, regen, hagel, sneeuw.
In vorige eeuwen…
Van de ontdekkingsreizigers en handelaren weten we dat tijdens hun weken, maanden, jaren op zee niet zozeer de vele ziektes het ergst waren, maar de verveling. Ik heb me dat veelvuldig afgevraagd de afgelopen weken. Want wat doe je inderdaad aan boord. Wat als je analfabeet bent, wat ongetwijfeld het gros van de bemanning was. Geen films, geen vrouwen, geen muziek. Wel veel touwen, dus je oefent wat met knopen, bedenkt een spel met papier, hout en touw. Verzin eens wat. Er werd uiteraard wel muziek gemaakt! Maar was er geen wind, dan wachtte je op wind. Het is niet dat je een motor startte en alsnog voorwaarts ging. Soms duurde het dagen, al helemaal met een dwars getuigd schip, om tegen de wind op de juiste koers te komen. In 6 dagen een paar mijl verder. Dat leidt niet alleen tot verveling, maar ook tot frustratie.
Wij hebben frustratie dan wel verveling alleen maar in geringe mate ervaren en dat waren de momenten dat we het zwaar hadden. Soms hoorde ik Karine hard vloeken op de golven of Samuel beteuterd voor zich uitkijken niet wetende wat te doen. Slapen is niet altijd een optie. Integendeel. En op een gegeven moment heb je teveel boeken gelezen. Dan gaan alle verhalen in je hoofd door elkaar lopen en heb je voor je het weet de meeste bizarre nachtmerries die in je hoofd nog uren doorgaan tijdens je wacht. Een wacht waarop het zo donker is dat je bijna verblind wordt door het kompas. En daar moet je blik juist op gericht blijven omdat dat je enige leidraad is in de zwarte nacht.
Eindelijk dan de warmte!
De dag dat je met 8 knopen op koers vaart en je de eerste zonnestralen voelt op je armen die voor het eerst zijn ontdaan van 5 lagen wol en dons, heeft een hele andere uitwerking op je gemoedstoestand. Je lijf ademt letterlijk en het lijkt alsof je zweeft. Niet langer de schoksgewijze bewegingen, schoorvoetend over het dek. Gaandeweg krijgt alles een plek. Elk gevoel. Elk ritme. Elke gedachte. Je raakt vertrouwd met de geluiden van het schip, zoals het trekken van de schoot je vertelt welke koers je vaart of het schudden in bed je wekt met de eerste gedachte: de wind is weggevallen. En als de wind weer aantrekt hoor je de wind fluiten langs de verstaging. Constant alert, ook als je slaapt.
Deze dynamiek aan boord, waarbij je bent overgeleverd aan de wind en de golven, de zon en de maan, en waar je gemoedstoestand in een paar weken grotere uitersten bereikt dan iemand anders in zijn hele loopbaan meemaakt, maakt een overtocht zo uitdagend.
Toch is er 1 ding wat me verbaast en eigenlijk ook enigszins treurig maakt. De zee lijkt leeg, afgezien van het leven rond de eilanden die we aangedaan hebben is er niets. Af en toe een vogel die verbaasd drie rondjes rond de boot vliegt en dan schouderophalend vertrekt. Geen andere dieren, geen mensen. Hier is niemand.
Dat maakt dat wij, dit zestal, hier aan boord tot elkaar veroordeeld zijn. Dat klinkt negatief, maar zo bedoel ik het niet. Je begint zo’n reis met elkaar niet wetend hoe het zal verlopen. Ieder heeft zo zijn of haar eigenaardigheden en het is altijd maar de vraag of dat gaat klikken. Mocht dat niet zo zijn dan worden het erg lange weken. Gelukkig kunnen wij het prima met elkaar vinden ook al is het in het begin wat ingewikkeld om elkaars gebruiksaanwijzing te vinden en dan ook nog te lezen. Dit is precies wat reizen op deze manier zo bijzonder maakt. Je kunt niet weg, dit is wat het is. Je moet het met elkaar zien uit te houden en nog beter er iets moois van maken. En dat is ons gelukt.
Het is ontzettend jammer dat het straks ineens voorbij is. Als ik voor mezelf spreek dan moet ik zeggen dat de mijlen die we met veel enthousiasme aftelden nu plaats hebben gemaakt voor mijlen die me op een bepaalde manier verdrietig maken. Daarvoor vind ik het Portugese woord Saudade toepasselijk waarvoor we geen echte Nederlandse vertaling hebben. Het wordt vaak vertaald als melodrama, maar dat is het niet. Het is geen melodramatisch gevoel. Het is een heel bijzonder, diep, intens gevoel waar blijdschap en verdriet hand in hand gaan.
Morgen of eigenlijk komende nacht komen we aan in Kaapstad. Dan houdt mijn verslag op. Ik heb uiteindelijk 3 maanden aan boord gezeten en die tijd is voorbij gevlogen. Alles heeft de revue gepasseerd. Elke emotie, iedere gedachte. Aan boord van de Anne-Margaretha is er veel gebeurd, voor mij persoonlijk. Antarctica, een wekenlange overtocht, bijzondere mensen, prachtige dieren, eeuwige stiltes. Ik zeg niet dat ik herboren ben, maar wel dat ik weer een nieuwe fase in mijn leven ben binnengewandeld. Met al mijn zintuigen.
Ik kan niet anders dan intens dankbaar zijn.
Dank lieve ouders en familie. Dank lieve vrienden. En dank Heinz en Greet.
Ik zal proberen mijn laatste bevindingen van het daadwerkelijk arriveren in Kaapstad op te schrijven. Mocht dat wat lang op zich laten wachten dan verschijnt er ongetwijfeld uiteindelijk weer iets op sigridburg.wix.com.
Dank lezers! En ga op avontuur met de Anne-Margaretha!! Wellicht tot gauw
Groetjes Sigrid
en van alle crewleden!!
1 comment
Comment by Esther Klaver
Esther Klaver 28 april 2015 at 19:53
Jij bedankt Sigrid! Voor je prachtige verslagen. Ik lig in mijn hotelkamertje te wachten dat jullie transponder door de Marine Traffic app wordt opgepikt en zie uit naar jullie aankomst. Tot straks!